ئه‌توانى له‌رێگاى ئیمه‌یڵ و ژماره ته‌له‌فۆنه‌کانمانه‌وه په‌یوه‌ندیمان پێوه‌بکه‌یت و راوسه‌رنج وپێشنیارو داواکاریه‌کانى خۆت بخه‌یته‌روو.
07705066052
شیکاری ده‌رونناسی وێنه‌ی منداڵان
6/22/2017 11:53:00 PM
جەماوەر نیوز
جه‌ماوه‌رنیوز
وه‌نه‌وشه که‌ریم زاده
هه‌ست به وێنه‌کێشان هه‌رله‌ساته‌کانی منداڵیه‌وه له‌ناخی مرۆڤدا هه‌یه و ده توانین بڵێین له‌گه‌ڵ له دایکبوونی منداڵ,هه‌ستی وێنه‌کیشانیش له,ناخیدا دروست ده‌بێت. هه‌مووتان پێش له روێشتن بۆ باخچه‌ی ساوایان زۆر جار دیواره کانتان به قه‌ڵه‌م هێڵ هێڵ کردووه ئێستاش ئه‌گه‌ر سه‌یری منداڵانی خۆتان یان دراوسێ بکه‌ن ده‌بینن هه‌مان هه‌ستی ساته‌کانی منداڵی خۆتان له‌ناخی هه‌موو ئه‌و منداڵانه که ده‌یبینین هه‌یه له‌وانه‌یه به‌هۆی جیاوازی ,کولتوری یان کاریگه‌ری کومه‌ڵگا هه‌ندێ جیاوازی ببیندرێت,به‌ڵام ده توانین بڵێین به بێ جیاوازی له زۆرینه‌ی منداڵانی جیهان له‌کاتی له دایکبوون ئه‌و هه‌سته هونه‌ریه‌ش له دایک ده‌بێت,له راستیدا وێنه و وێنه‌کێشان زمانی منداڵه وته‌نها یه‌ک قه‌ڵه‌م و یه‌ک لاپه‌ڕه‌ی سپی ده توانێت چه‌ند کاتژمێر منداڵان به‌خۆی سه‌رقاڵ بکات و هێزی بیرکردنه‌وه و خه یاڵی منداڵ به‌رفراوان بکاته‌وه.
منداڵان به پێچه‌وانه‌ی مرۆڤه به ته‌مه‌نه‌کان له‌جاتی ئه‌وه‌ی که ته‌نها به قسه‌کردن هه‌ست و بۆچونی خۆیان ده‌رببڕن, هه‌وڵ ئه‌ده‌ن له ڕێگای وێنه کێشانه وه ناخی خۆیان ده‌رببڕن.له به‌ر ئه‌وه‌ش زوربه‌ی پسپَورانی بواری سایکۆلۆجیای منداڵان له‌و باوره دان که دکتۆری لێهاتوویی ده‌رون ناسی ده‌توانێت چ له‌رێگای وێنه‌ی منداڵه‌کان له‌خولیاکان وهیواکان وئاواته‌کان و ته‌نانه‌ت ئازاره کانی منداڵان تێبگات و هه‌وڵ بدات بۆ چاره‌سه‌ر کردنی کێشه‌کانیان.
وێنه‌کان چی بۆ دکتوری ده‌رونناس روونده‌کاته‌وه؟
ئایا منداڵ له گه‌ڵ باوک یان دایک کێشه‌ی هه‌یه؟
ئایا دایک و باوک خۆیان له‌گه‌ڵ خودی خۆیاندا کێشه یان هه‌یه؟
منداڵ له گه‌شه‌کردنی مندالێدا یه یان تووشی هه‌ندێ حاڵه‌تی سه‌رکوتکردن بووه؟
منداڵ هه‌ست به ئازادی ئه‌کات یان هه‌ست به‌ستوو؟
منداڵ هه‌ست به ته‌نهایی ده کات یان ئه‌وه‌ی که‌خۆی له نێو هاوڕێیانی خۆی ئه‌دۆزیته‌وه؟
منداڵ که‌سایه‌تی داهێنه‌ری هه‌یه یان ته‌نها لاسایی هاوپۆله‌کانی ئه‌کاته‌وه؟
منداڵ به بێ ئه‌وه‌ی که‌خۆی بزانێت له‌رێگای وێنه کێشانه‌وه هه‌موو راستیه‌کانی خۆی ده‌رئه‌برێت وه‌کوو شاعیرێکی مه‌زن که‌چۆن به‌ووشه‌کانی رووناکی ده‌به‌خشێت منداڵیش به‌هه‌مان شێواز به‌وێنه‌ی خه‌یاڵی هه‌وڵ ئه‌دات تا خوولیاکان و ئاواته‌کانی دوور و درێژی خۆی له داهاتوودا به‌م شێوازه بخاته ڕوو.
له‌به‌ر ئه‌وه‌ش هه‌ندێک مێژوو نووسه‌کان باسی ئه‌وه‌یان کردووه که زۆربه‌ی سه‌رۆکه‌کانی جیهان یان ئه‌و که‌سانه‌ی که له ته‌مه‌نی 40 یان 50 ساڵیدا کاریگه‌ریان بووه له ئاستی جیهانیدا, له ساته‌کانی منداڵیه‌وه وێنه‌ی داهاتووی ,خۆیان له سه‌ر لاپه‌ره ئاماده کردووه و قۆناغ به قۆناغ هه‌وڵیانداوه تا خولیاکانی منداڵیان بێته ئامانجێکی راسته‌قینه. منداڵ هه‌میشه هه‌وڵ ئه‌دات که جیهان نه‌به‌و شێوازه که‌ئێمه ده‌یبینین به‌ڵکو به‌و شێوازه که خۆی هه‌ستی پی ئه‌کات و خۆی و ده‌یبینیت له‌سه‌ر لاپه‌ڕه‌ی سپی وێنه‌ی بکات به داخه‌وه دایک و باوک , خزم و که‌سوکار زۆر جار له‌جیاتی ئه‌وه‌ی که هه‌وڵبده‌ن منداڵه‌کان به شێوازێک په‌روه‌رده بکه‌ن که ئازادانه و به‌ئاره‌زویی خۆی وێنه‌بکات, هه‌ندێ جار گاڵته به هێڵ کێشانی منداڵان ئه‌که‌ن و هه‌ست به‌وه ناکه‌ن که‌منداڵ له‌و رێگایه‌وه, تواناکان و داهاتوویی خۆی ده‌سه‌لمێنێت وده‌ری ئه‌خات بازنه‌کان و هێڵه‌کان له‌روانگه‌ی منداڵانه‌وه زۆر زۆر مه‌سه‌له‌یه‌کی گرنگه,به‌ڵام ئێمه له‌زمانی ئه‌وان تێناگه‌ین, هه‌ندێ جار دکتۆری ده‌روونناس له رێگای بازنه‌کان و هێڵه‌کان ئاستی نزمی یان به‌رزی ئازاره‌کانی منداڵ ئه‌دۆزێته‌وه.
یه‌کێک له‌گرنگترین تایبه‌تمه‌ندی وێنه بۆ منداڵان و پسپۆرانی بواری ده‌روون ناسی ئه‌وه‌یه:
1- دکتوری پسپۆرانی منداڵان یان باوک ودایک و مامَوستای قوتابخانه پێویست ناکات که‌راسته‌وخۆ کاریگه‌ریان ببێت له‌سه‌ر منداڵ, وێنه ئامرازێکی یه‌کجار یارمه‌تیده‌ره بۆ ئه‌وه‌ی که به شێوازێکی کاریگه‌ر و ناراسته و خۆ له‌گه‌ڵ جیهانی منداڵ و کێشه‌کانی په‌یوه‌ندی دروست بکه‌یت, به مه‌به‌ستی یارمه‌تیدان به‌منداڵ.
2- هه‌لی ئه‌وه‌ش بۆ دکتۆر و بنه‌ماڵه‌ی منداڵه که ده‌ره‌خسێت که‌له‌ساته جیاوازه‌کاندا چه‌ندین وێنه‌ی خۆیندکاره که‌هه‌ڵسه‌نگێنن و به‌هه‌ڵسانگاندنی جاروبار بۆیان ده‌رئه‌که‌وێت که تا چ ڕاده‌یه‌ک کێشه‌ی ده‌روونی منداڵ چاره‌سه‌ر کراوه.
خاڵێکی زۆر گرنگ هه‌یه که‌به‌داخه‌وه زۆر جار گرنگی پێ نادرێت و ئه‌ویش ئه‌وه‌یه که‌منداڵ وه کوو هونه‌رمه‌ند وایه, به‌و شێوازه که هه‌یه له‌گه‌ڵ راستیه‌کانیدا نابینیت, به‌مانایه‌کی تر یه و شێوازه که خۆی هه‌ست به جیهان و کۆمه‌ڵگا ده کات و وێنه‌کان ده‌کێشیت. که واته له‌پۆلێکدا که 20 منداڵی تێدا هه‌یه 20 وێنه‌ی جیاواز ده‌بینن که خۆی ده‌سه‌لمێنیت که هیچ دو منداڵێک وه کوو یه‌ک بیرناکه‌نه‌وه, ته‌نانه‌ت هه‌ستیشیان زۆر جیاوازه. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش ئه‌گه‌ر بنه‌ماڵه و که‌سایه‌تی نزیک له منداڵ ئاگاداری ئه‌و مه‌سه‌له‌یه ببن زۆر نهینیان بۆ ده‌رئه‌که‌وێت به‌ڵام نه‌به‌مه‌به‌ستی زانیاریه‌کی گشتی, به‌ڵکو وه کوو دکتۆرێکی ده‌روونناس که‌به‌بچووکترین په‌راوێز گرنگترین کێشه‌کان ئه‌دوزێته‌وه. هه‌ست به‌ته‌نهایی, هیلاکی و ئازار له‌وێنه‌کاندا ئه‌وکاته‌ی که منداڵ به‌هۆی توندوتیژی جه‌سته‌یی یان به‌هۆی قسه‌ی تاڵ له‌لایه‌ن دایک و باوکی نه‌خوێنده‌واره وه هه‌ست به ئازار ده‌کات و ئه‌وساته‌ی سووکایه‌تی ئه‌کریت به‌رامبه‌ری , له‌دواییدا که‌له‌نێو وێنه‌کانیدا ده‌ری ئه‌برێت هێڵی براو ناراسته‌وخو بازنه‌ی ره‌ش و هه‌موو ئه‌و شتانه که‌له‌نێو وێنه کانیدا ده‌ری ئه‌برێت ده‌سه‌لمێنێت که‌بنه‌ماڵه‌یه‌کدا ئه‌ژی که‌به‌به‌رده‌وامی له‌ململانێ به‌سه‌رده‌بات هه‌ندێ جار خانویه‌ک وێنه ده‌کات که‌هیچ په‌نجه‌ره‌یه‌کی نیه وئاسویه‌کی روون نابیندرێت و هه‌ست به مردویه‌تی وێنه‌که ده‌که‌یت,ئه‌م جۆره وێنه کێشانه ده‌ری ئه‌خات که‌له‌ناخی منداڵدا هیوا و ئومێد مردووه و هیچ ئاسۆیه‌کی ڕوون له به‌ر ده می منداڵ نابیندرێت.
په‌یامێک بۆ دایک و باوک:
هه‌ستی منداڵی له ناخی هه‌مووماندا هه‌یه و ئێمه به چاوه‌کانی ئه‌و منداڵه‌یه که روژێک سه‌یری جیهانمان کردووه , به‌ڵام به داخه‌وه تا راده‌یه‌ک له جیهانی منداڵ دور که‌وتووینه ته‌وه که بۆ تێگه‌ییشتن له وێنه‌کانی منداڵان, ته‌نها سه‌یر کردن بۆ ئیمه ناتوانێت کاریگه‌ری ببێت به‌ڵکو پیویسته که ئیمه به شێوازێکی ئاکادمێک لێکۆلینه‌وه‌ی بۆ ئه‌نجام بده‌ین, به‌و مانایه ئه‌ونده گرنگی بدرێت به منداڵ و وێنه‌کانی که هاوکات که وێنه‌کان ده‌کێشێت داوایی لێ بکرێت که بۆ چوونی خۆی ده رببرێت سه‌باره‌ت به هه‌موو ئه‌وشتانه که وێنه‌ی کردووه و هه‌لی بۆ بره‌خسێت که به ئاسایی و به بێ ترس له باره‌ی ئازاره کان و که‌مو مۆریه کانی ناخی که له نێو وێنه کانیدا ده‌بیندرێت قسه بکات.
وتار
-
ڕه‌وشى ڕۆژنامه‌نوسى کوردى یان جیهانی
07.02.2024 -
ره‌گه‌ز گۆڕین کارێکى قێزه‌وه‌ن و شووره‌ییه
29.01.2024 -
سوکایه‌تى و بێڕێزى له‌پاى چی؟
10.01.2024
زۆرترین خوێندراو
- ڕۆژ
- هەفتە
- مانگ
-
پارتی و یه‌كێتی له سه‌ر دوو وه‌زاره‌ت ڕێكنه‌كه‌وتوون
27.10.2022
-
دوورخستنەوەی سەرۆککۆماری پێشووی چین ئاشكرا ده‌كرێت
23.10.2022
-
له كفری پارتی سۆسیال دیموكرات خولێكی تۆپی پێ ده‌كاته‌وه
22.10.2022
-
پارتی سۆسیال دیموكرات گۆڕانكاری ئه‌نجامده‌دات
23.02.2023