ئه‌نجامدانى ڕیفراندۆم له‌جوگرافیاى قه‌یرانى به‌هاکاندا کارێکى ناوازه‌یه‌

9/13/2017 9:34:00 PM
جەماوەر نیوز
جه‌ماوه‌رنیوز

کۆشش عوسمان 




له‌ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست به‌گشتى و عێراق به‌تایبه‌تى ، ئه‌وه‌ى هه‌میشه‌ و دوباره‌ ده‌بێته‌وه‌ به‌قوربانى کردنى مرۆڤه‌ و ژێرپێ خستنى به‌هاکانیه‌تی، به‌ شێوه‌یه‌ک که‌قورسه‌ تێبگه‌ى مرۆڤ پیرۆزتره‌ یا به‌هاکه‌ی، هه‌رچه‌ند له‌یه‌ک کاتدا هه‌ردووکیان به‌ شێوه‌یه‌ک له‌شێوه‌کان کراون به‌ قوربانی، ئیتر ئه‌م به‌قوربانى کردنه‌ هه‌موو چین و توێژه‌کان ده‌گرێته‌وه‌ و ڕیشه‌یه‌کى قوڵى هه‌یه‌ که‌ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ ئه‌و باگراونده‌ کلتوریی، دینى و یاساکارپێنه‌کراوانه‌ى که‌به‌درێژایى مێژوو هێزى سیاسى نه‌ته‌وه‌گه‌راکان یا خاوه‌ن ئایدۆلۆژیاکان دایانناوه‌ و به‌پێى ویستى خۆیان له‌شوێن و کاتى گونجاو بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانیان، خۆیان یان له‌ ڕێگه‌ى کاره‌کته‌رى جیاوازه‌وه‌  ئیشیان له‌سه‌ر کردوه‌. که‌شى سیاسییان به‌مه‌رامه‌ له‌بن نه‌هاتوه‌کانیان ئالوده‌ کردوه‌ و زانستى سیاسه‌تیان به‌ جێگه‌یه‌ک گه‌یاندوه‌ که‌ئه‌ڵێى سیاسه‌ت به‌ واتاى ئیداره‌ى ته‌ندروستى سه‌رچاوه‌ سروشتییه‌کان و چاره‌سه‌رى کێشه‌وناکۆکییه‌کان نیه‌. 

ئه‌وه‌ى له‌دۆخى ئاڵۆز، چه‌قبه‌ستویى مه‌زهه‌بى و سیاسى شکستخواردوى عێراقدا سه‌رنجى من ڕاده‌کێشێت ئه‌وه‌یه‌ ماکینه‌ى گه‌وره‌ى پاشاگه‌ردانى و بێ به‌رنامه‌ییه‌که‌یه‌تی، که‌ نه‌ک په‌یمان و ڕێکه‌وتنه‌کان به‌ڵکو هه‌میشه‌ مرۆڤ و ئارمان و به‌هاکانى ئه‌پرووێنێ و له‌و ئیعتیباره‌ خودادادییه‌ش دایده‌ڕنێ که‌وزه‌پێده‌رى ژیانه‌ و وه‌ کو خۆى لێده‌ کات، ده‌ستى ده‌ستى و چوارساڵ جارێک نیشان دانى بڕێک به‌رژه‌وه‌ندى لابه‌لا ئه‌بێته‌ شتێکى گه‌وره‌و سه‌ربه‌خۆیى و خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى له‌چوارچێوه‌ى ده‌وڵه‌تى کوردیدا له‌بیرمان ده‌باته‌وه‌، سه‌ره‌ڕاى کێشه‌گه‌لى جۆراوجۆر وه‌ک بودجه‌، نه‌وت و غاز و پێشمه‌رگه‌ و ...هتد ،به‌ چاره‌سه‌ر نه‌کراوى ده‌هێڵێته‌وه‌ و هه‌وڵده‌دا به‌پێدانى به‌رژه‌وه‌ندى به‌لایک و دوژمنى لاکه‌ى تر ناوچه‌گه‌رى سلێمانى و هه‌ولێر دروست بکات و پشێوى بنێته‌وه‌، به‌ڵام خۆشبه‌ختانه‌ بۆى نه‌چۆته‌ سه‌رو له‌ئێستاشدا جۆرێک لێک تێگه‌شتن بوونى هه‌یه‌ و تائاستێکى باش هه‌ماهه‌نگى له‌نێوان لایه‌نه‌کاندا له‌ڕاسته‌ ڕێى سه‌ربه‌خۆى بوونى هه‌یه‌ که‌جێگه‌ى ده‌ستخۆشیه‌. سه‌ره‌ڕاى ئه‌م کێشانه‌ په‌رله‌مانى عێراق به‌دژایه‌تى خۆى بۆ ڕیفراندۆم بژارده‌کانى به‌رده‌م عیبادى سه‌رۆک وه‌زیران به‌بژارده‌ى سه‌ربازیشه‌وه‌ به‌رامبه‌ر به‌ کوردستان به‌کراوه‌یى ده‌هێڵێته‌وه‌،ئیتر نازانم نوێنه‌رانى کورد چاوه‌رێى چین و بۆ هه‌رده‌بێت سه‌رى گه‌وره‌ییمان پێ بسپێرن به‌عیراق و به‌ ئه‌مرى واقعى بزانن. 

ئێمه‌ بۆ ده‌بێت وه‌زیفه‌ى خۆمان بخه‌ینه‌ سه‌رشانى ئه‌وى تر و له‌هه‌مانکاتدا گله‌یى ناشایسته‌یى لێ بکه‌ین، که‌ ئه‌وان توانایان نیه‌ ڕێزى خۆییان و ڕێزى واژۆکانى خۆیان بگرن، ماده‌ى 140 یان سواند و مالیکى به‌ گرنگییه‌وه‌ باسى له‌وه‌ کرد له‌ماوه‌ى هه‌شت ساڵى حوکمى ئه‌ودا که‌س نه‌یتوانیوه‌ باسى که‌رکوک بکات، لێره‌دا پێویسته‌ باسى ئه‌وه‌ بکرێت دنیابینى عه‌ره‌بێکى سونه‌ یاشیعه‌ دواى چه‌ندین ساڵ تێپه‌ڕبوون له‌سیسته‌مى دیکتاتۆرى سه‌دام حسێن گۆڕانکارى ئه‌وتۆى به‌خۆوه‌ نه‌بینیوه‌ و نابینێت، له‌ به‌رامبه‌ر داوا ڕه‌واکانى میلله‌تى کورد. من نازانم بێجگه‌ له‌خۆ به‌که‌م زانین شتێک هه‌یه‌ مرۆڤ بترسێنێ بڕیارى سه‌ربه‌خۆى خۆى نه‌دات، ئایا ده‌ها تراژیدیاى جۆراوجۆر له‌ئه‌نفال، کیمیاباران، ره‌شه‌کوژی، سوکایه‌تى و داشۆرینى ڕۆحى مرۆڤایه‌تى له‌به‌رچاوى ئێمه‌ به‌س نه‌بوو تابڕیارى سیاسى بخه‌ینه‌وه‌ ده‌ستى خۆمان؟ ئایا به‌ڕاست کاتى ئه‌وه‌نیه‌ سازش بۆ یه‌کترى بکه‌ین؟ ئایا تامردنى تاک به‌ تاکمان هه‌رده‌بێت خۆمان ئیختیفا بکه‌ین چاوه‌ڕێ بکه‌ین دواى ته‌واوبونى پشکنینى ماڵه‌ دراوسێ که‌مان نۆره‌ى ئێمه‌ بێت و بگیرێین و ...؟ با بیرله‌ فرمێسکى ئه‌ومناڵه‌ بکه‌ینه‌وه‌ که‌ له‌ دایکى دایده‌بڕن و هاوارى ئه‌م مه‌شهه‌ده‌ عه‌رشى خودا ئه‌هه‌ژێنێ که‌چى ڕۆحى داگیرکه‌رى پێ مه‌ستتر ده‌بێت و داواى هاوارى تر ده‌کات. ئه‌گه‌ر کورد خاوه‌نى  ده‌وڵه‌تى خۆى بێت ڕێگه‌ له‌ دوباره‌بونه‌وه‌ى ئه‌م دیمه‌نانه‌ ده‌گیرێت.

بۆ ئه‌بێت زۆربه‌ى کات به‌هاکان گه‌شتبنه‌ دوڕێیانى به‌رژه‌وه‌ندى که‌سیى و پاراستنیان، هه‌ڵبژارده‌ى یه‌که‌م که‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بکرێته‌ به‌ئامانج و به‌هاکانیش تائه‌و جێگه‌یه‌ى که‌کراوه‌ بکرێته‌ قوربانی..ده‌وڵه‌ت گرنگترین به‌هایه‌ و به‌هاى جیهانى ده‌وڵه‌تى کورد گه‌وره‌تره‌ و باشتره‌ له‌ هه‌موو بونێک. نه‌ته‌وه‌ى کورد له‌عێراقدا له‌هه‌ر ڕوویه‌که‌وه‌ چه‌وسێنراوه‌ته‌وه‌، هه‌میشه‌ چاوه‌ڕێى ئه‌وه‌ى لێکراوه‌ که‌ له‌مافى خۆى ببورێت، ئاشتى و ئاسایشى ناوچه‌یى له‌سه‌ر حسابى ژێرده‌سته‌یى و له‌به‌رچاونه‌گرتنى خواسته‌کانى کورد بێته‌دى و داواى تێکنه‌دانى ڕیزه‌که‌ بکرێت که‌تێیدا میلله‌تى کورد بچوکتربێته‌وه‌و...ئایه‌ به‌ راست ئه‌مه‌ دادپه‌روه‌رییه‌؟؟ 

 به‌ بڕواى من ئه‌نجامدانى ڕیفراندوم و دواتر ڕاگه‌یاندنى ده‌وڵه‌تى کوردى ئه‌بێته‌ خاڵى وه‌رچه‌رخان و مێژوویى له‌ڕووى ئابورى و سیاسى کلتورییه‌وه‌ هه‌روه‌ها چه‌سپاندن و به‌هێزکردنى بنه‌ماکانى سیسته‌مى دیموکراسى بۆ ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست به‌ گشتى وناوچه‌که‌ به‌ تایبه‌ تى چونکه‌ نه‌ته‌وه‌ى کورد خاوه‌ن ئاستێکى به‌رزه‌ له‌وه‌رگرتن و ئاوێزان بوون له‌گه‌ڵ  به‌ها جوانه‌کانى وه‌ک دیموکراسى و قبوڵکردنى جیاوازییه‌ کانى دینى و مه‌زهه‌بى و قه‌ومى...به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ململانێى تایفى و نه‌ته‌وه‌یى تێدا به‌دى ناکرێت، که‌به‌خاڵێکى بنچینه‌یى به‌هێز بۆ دروستى کردنى ده‌وڵه‌تدارى داده‌نرێت چونکه‌ هێز پێویست نیه‌ بۆ سه‌رکوتکردن. خاڵێکى تر بوونى سه‌رچاوه‌یه‌ کى فراوانى سروشتى له‌نه‌وت و غاز که‌ئه‌مه‌ ڕۆڵێکى گه‌وره‌ ده‌گێڕێت له‌پێشکه‌وتن و گه‌شه‌سه‌ندنى ئابورى وڵات، هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندى هێزه‌ سیاسییه‌ ناوخۆییه‌کان هه‌رچه‌نده‌ گرژى به‌خۆوه‌ بینیوه‌ ،به‌ڵام خۆشبه‌ختانه‌ له‌ئاست پرۆسه‌ى ڕیفراندۆمدا هیچ لایه‌نێک دژایه‌تى ده‌رنه‌بڕیوه‌ ته‌نیا باسى ناوه‌ختى کراوه‌ که‌ ئه‌مه‌ش بۆ کێشه‌ى ڕکابه‌رى سیاسى ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ نه‌ک ناوه‌ختى گشت پرسی. ڕاگرتنى هاوسه‌نگى سیاسى له‌نێوان کاراکته‌ره‌ ناوچه‌ییه‌کان و نه‌بون به‌به‌شێک له‌وململانێ سیاسیانه‌ى که‌ناوچه‌که‌ى گرتۆته‌وه‌. شه‌ڕى دژبه‌ تیرۆر و داعش که‌سۆزى جیهانیانى بۆ هێزى پێشمه‌رگه‌ى کوردستان ڕاکێشا و توانرا ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بگۆڕڕێت بۆ ده‌رفه‌ت سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى شه‌هیدو بریندارى زۆرمان دا. ئه‌مه‌و چه‌ندین خاڵى به‌هیزى تر که‌ته‌نیا پێویستى به‌ئیداره‌ دانێکى ته‌ ندروست و دراسه‌ کراو و به‌رنامه‌ بۆ دارێژراو هه‌یه‌ و به‌س. 

ته‌واوى ووڵاتانى جیهان بۆ ئه‌وه‌ى تۆمه‌تبارنه‌کرێن به‌دابه‌شکارو و تێکدان و دروستکردنى وڵاتى تازه‌ خۆیان به‌دوور ده‌گرن له‌هاوکارى و پشتیوانى ڕاسته‌وخۆى ڕیفراندۆم، به‌ڵام دواتر ڕێز له‌خواستى میلله‌تى کورد ده‌گرن و دانى پێدا ده‌نێن. من پێم وایه‌ ئه‌مریکا ئه‌گه‌ر به‌رنامه‌ى یه‌کپێگرتنى باشور و ڕۆژئاواى هه‌بێت و دروستکردنى ده‌وڵه‌تى کوردی، دواى ڕیفراندۆمیش ده‌توانێت ئه‌وه‌ بکات، وه‌ک هه‌نێک شیکه‌ره‌وه‌ى سیاسى باسى وه‌ها حاڵه‌تێک ده‌که‌ن. به‌ نیسبه‌ت کۆمارى ئیسلامى ئێرانه‌وه‌ وه‌ک یاریکه‌رێکى ناوچه‌یى هیچ کاتێک داخستنى سنور و به‌کارهێنانى هێزى سه‌ربازى خۆى به‌ شێوه‌ى ڕاسته‌وخۆ یا به‌کارهێنانى ناڕاسته‌وخۆى گروپه‌ شیعییه‌کانى عێراق به‌ کارناهێنێت...به‌ڵام وه‌کو فشار تا ڕاگه‌یاندنى سه‌ربه‌خۆیى لێره‌ و له‌و له‌وێ‌جموجوڵى پێده‌کات. 

له‌کۆتایى دا ده‌ڵێم سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد بڕیارێکى برایانه‌ و بوێرانه‌ و به‌رپرسیارانه‌یاندا، هه‌ر په‌شیمان بونه‌وه‌یه‌ک له‌ڕیفراندۆم مه‌رگى سیاسییه‌کانى ئه‌م قۆناغه‌ و به‌گاڵته‌جاڕکردنى دۆزى کوردى به‌دوادادێت به‌لایه‌نى که‌مه‌وه‌ تا سایکس پیکۆیه‌کى سه‌د ساڵه‌ى تر. بۆیه‌ ده‌ڵێم ئه‌نجامدانى ڕیفراندۆم له‌جوگرافیاى قه‌یرانى به‌هاکاندا، کارێکى ناوازه‌یه‌ و هه‌رچى زوتره‌ ده‌بێت بکرێت. 


زۆرترین خوێندراو